Altijd kritisch blijven nadenken over de inzet van ICT

Ronald Spruit van Avans Hogeschool

De koudwatervrees voor online onderwijs is sinds de coronacrisis voorgoed voorbij. Inmiddels is het accent verschoven naar hybride onderwijs, nu een deel van de studenten in de klas zit en een deel thuis. Alleen: worden de inzichten op het gebied van online onderwijs van de afgelopen periode voldoende benut? Dat is de uitdaging voor de komende periode, stelt Ronald Spruit. Hij is senior beleidsadviseur bij het Leer- en Innovatiecentrum van Avans Hogeschool. Ook is hij coördinator van de ICTO-community. 

De berichten in de media beloofden niet veel goeds. De gebieden waar corona heerste kleurden steeds vaker dieprood. De 30 ICTO-coaches van Avans Hogeschool hielden zich begin maart al bezig met het donkerste scenario: de lockdown. “Tijdens een vergadering vroegen zij zich af hoe ze hierop konden anticiperen”, blikt Ronald terug.

Integraal leernetwerk

“De ICTO-coaches begonnen met een online magazine, om docenten zo te helpen bij het verzorgen van online onderwijs. Bepaalde onderwijsvormen legden ze uit, inclusief instructiefilmpjes. Toen de lockdown kwam, konden we van de ene dag op de andere de overstap maken van fysiek naar digitaal onderwijs.”

“Het college van bestuur gaf een crisisteam carte blanche om te doen wat op dat moment nodig was.” Dat was: ondersteuning van docenten. Met middelen, met advies en hands-on begeleiding. Maar hoe peil je in zo’n hectische periode waar docenten echt mee zijn geholpen? Een integraal leernetwerk moest de thermometer in de organisatie worden. “We kwamen vanuit de ondersteunende diensten erachter dat we onvoldoende zicht hadden op de vragen en behoeften van docenten. Want door het coronavirus moest de hulp opeens op afstand worden gegeven. Het informele contact was eigenlijk verdwenen, omdat niemand meer fysiek op de hogeschool was. Iedereen was zo druk bezig met zichzelf en zijn eigen lesprogramma.”

Extra bijdrage

Met dit leernetwerk bracht elke academie binnen de hogeschool een onderwijskundig adviseur, een kwaliteitsadviseur en een ICTO-coach bij elkaar. Zij vergaderden wekelijks over wat er speelde en welke vragen er waren. Deze informatie werd vervolgens gedeeld met een selecte groep adviseurs en directeuren van de ondersteunende diensten. “Zo wisten we veel beter hoe we docenten het beste konden helpen op het gebied van digitale didactiek, digitaal toetsen en binding met studenten.” Wanneer sommige docenten wat onzichtbaar waren, namen de ICTO-coaches telefonisch contact met hen op. “Wat opviel was dat docenten ook elkaar heel veel hebben geholpen. De bereidheid om dat te doen was enorm. De ICTO-coaches hebben met specifieke kennis en expertise nog een extra bijdrage geleverd.”

Sprong voorwaarts

De grote winst van deze weliswaar hectische en intense periode is volgens Ronald de grote technologische sprong voorwaarts. “We zien nu allemaal welke mogelijkheden ICT ons onderwijs kan bieden. En wat we nog niet weten. In het begin dacht ik nog: gaan we straks allemaal weer terug naar de oude situatie? Maar nu de coronacrisis langer duurt, wordt online onderwijs steeds gewoner. Omdat we er meer aan gewend zijn geraakt. Ik verwacht ook dat studenten er om gaan vragen. Als je op een dag even een uurtje in een lokaal aanwezig moet zijn, kun je dat net zo goed op afstand doen. Maar uiteindelijk gaat het niet om online onderwijs. Deze periode levert nieuwe kennis en inzichten op. Daarmee kunnen we het ontwerpen van blended onderwijs makkelijker maken.”

Hybride vorm

Als de situatie het toelaat, wil de hogeschool naar een gebalanceerde mix van online en fysiek onderwijs. Inmiddels mogen kleine groepjes studenten die onderwijs volgen in het laboratorium weer terugkomen. Net als studenten fysiotherapie. Ondertussen is een andersoortig onderwijs op de hogeschool met een opmars bezig: de hybride vorm. Voor studenten die fysiek aanwezig zijn én voor studenten op afstand.

Verzameling documenten

Hybride onderwijs is echt iets anders dan blended leren, vindt Ronald. “Wij vinden het belangrijk dat je denkt vanuit het ontwerpen van onderwijs, wat je wilt bereiken met je studenten. Je doelen, en welke activiteiten daarvoor nodig zijn. Pas daarna denk je na over de inzet van ICT. We nemen dus veel minder de techniek als uitgangspunt. En dat moeten we nog steeds doen, alleen is dat lastig met hybride onderwijs – waar twee vormen van onderwijs worden gemengd. Hybride onderwijs ligt toch meer in het verlengde van frontaal klassikaal onderwijs.”

Online onderwijs bestaat vaak nog alleen uit een verzameling documenten, powerpoints en filmpjes binnen een leeromgeving, valt hem op. Ronald hoopt dat telkens kritisch nagedacht wordt over de meest geschikte onderwijsvorm, met het oog op de gestelde doelen. “Hybride onderwijs kan dan óók een optie zijn, als je het maar gedoseerd en doordacht inzet. Het doordenken: daar gaat het ontwerpen van onderwijs om. Om op dit gebied goede keuzes te maken zijn de ervaringen en inzichten van de afgelopen periode heel waardevol.”

Interview: Hester Otter

Dit is het laatste deel van een reeks van in totaal 7 interviews met deelnemers aan de zone Docentprofessionalisering. In de interviews delen zij praktijkervaring én inspiratie voor de ondersteuning van docenten bij onderwijsinnovatie met ICT.

Tip van Ronald:

Prikkel docenten om met het ontwerpen van onderwijs bezig te blijven. Durf daarvoor andere routes te kiezen in de ondersteuning. Docentontwikkelteams en communities of practice zijn effectiever dan workshops. Binnen deze gemeenschappen wisselen docenten kennis en ervaring uit en maken zij hun opvattingen expliciet. Of zoals een ICTO-coach laatst zei: “Zet ze bij elkaar en ze gaan leren.”