Kim Schildkamp: Mijn reis als wetenschapper

Mijn reis als wetenschapper

Al 18 jaar werk ik met veel plezier in de wetenschap. Ik ben hoogleraar aan de Universiteit Twente en één van de aanvoerders van de zone Faciliteren en professionaliseren van docenten. De vraag is natuurlijk hoe ik hier gekomen ben. Hiervoor neem ik je graag mee op de reis die ik gemaakt als wetenschapper op deze internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap. Deze reis is begonnen in Hengelo waar ik ben opgegroeid in een warm gezin, maar waar studeren niet direct voor de hand lag. Dankzij mijn middelbare school en actieve decaan werd ik gewezen op de mogelijkheden van een universitaire opleiding. En zo werd ik de eerste in mijn familie die ging studeren. Ik koos voor de studie Onderwijskunde in Nijmegen.

Op naar het buitenland

In het laatste jaar van mijn studie moest ik een scriptie schrijven. Ik hou erg van reizen en ben op zoek gegaan naar de mogelijkheden om mijn scriptieonderzoek in het buitenland uit te voeren. Dit was mogelijk en mijn reis ging van Nijmegen naar Toronto. En daar in Toronto is de basis voor mijn carrière gelegd. Ik ontdekte niet alleen dat ik onderzoek doen geweldig vond, maar had ook nog eens de kans om dit te doen aan het gerenommeerde Ontario Institute for Studies in Education (OISE) van de University of Toronto. Ik heb daar verschillende wereldberoemde onderzoekers op mijn vakgebied leren kennen en één van deze onderzoekers is mijn mentor geworden en gebleven. Ik heb een fantastische tijd gehad in Toronto en ik heb mijzelf echt leren kennen. Ik heb veel geleerd op het gebied van onderzoek doen (mijn afstudeeronderzoek ging over het probleemoplossend vermogen van schoolleiders). Maar ik heb ook geleerd dat de koffiewinkel om de hoek een schoon toilet had toen het toilet in mijn huurappartement verstopt bleek te zijn en ik de huisbaas niet kon bereiken (als je het hebt over probleemoplossend vermogen). En ook hoe je bij een temperatuur van -25 graden Celsius op de universiteit kon komen door zo veel mogelijk ondergronds te blijven.

Van student naar onderzoeker

Na het succesvol afronden van mijn onderzoek en studie wist ik dat ik verder wilde op het gebied van onderzoek. Echter, bij alle onderzoeksbureaus waar ik solliciteerde kreeg ik te horen dat ik maar terug moest komen als ik gepromoveerd was. Dat werd vervolgens mijn doel. Ik heb op verschillende AIO-plekken gesolliciteerd, ben verschillende keren afgewezen, maar de aanhouder wint. Ik kreeg een promotieplek aan de Universiteit Twente in Enschede tot grote vreugde van mijn familie, die het allemaal maar niets vonden dat ik mijn Twentse accent aan het kwijtraken was daar in het verre Nijmegen (en Toronto).

Mijn promotieonderzoek ging over zelfevaluatie in het basisonderwijs en dit is de basis geworden van mijn verdere carrière. Ik raakte geïnteresseerd in data en datagebruik in het onderwijs (po, vo en ho), een onderwerp waar ik mij nog steeds met veel plezier in verdiep en ook nog telkens weer nieuwe dingen over leer (momenteel bijvoorbeeld over de mogelijkheden van Artificiële Intelligentie hierbij).  Ook de reislust is gebleven. Tijdens mijn promotieonderzoek heb een een Fulbright-beurs aangevraagd en gekregen om weer een tijdje onderzoek te kunnen doen in het buitenland: Baton Rouge in Louisiana dit keer. Ik ging daar aan de Louisiana State University (LSU) onderzoek doen naar datagebruik door met name onderpresterende scholen. Hier maakte ik mijn eerste echte cultuurshock mee. Ik had huisgenoten die Cajun spraken en weigerden Engels met mij te spreken, een aantal scholen die ik bezocht stond er zo slecht voor, dat de staat dreigde om ze dicht te doen en om van de campus naar het centrum te komen moest je letterlijk door de getto met de bus. Geloof me, in een bus zitten die een lekke band krijgt midden in de getto is geen fijn gevoel. Ondanks deze cultuurshock heb ik een geweldige tijd gehad aan LSU. Ik heb er veel leuke en interessante mensen ontmoet, geweldige swamp tours en Cajun barbecues meegemaakt, Mardi Gras gevierd in New Orleans en veel geleerd over onderzoek doen in een ander onderwijssysteem.

Na mijn promotie kreeg ik de kans om een postdoc positie te bekleden aan de UT. Mijn werk bleef zich richten op (professionalisering op het gebied van) datagebruik. Ik ben een onderzoeker die het liefst samenwerkt met de praktijk. Samen met deze praktijk heb ik bijvoorbeeld een professionaliseringsinterventie op het gebied van datagebruik ontwikkeld, de datateammethode. Deze methode hebben we uitgebreid onderzocht en wordt nu inmiddels niet alleen in Nederland toegepast, maar in verschillende landen (bv. Amerika en Zweden). Daar ben ik ontzettend trots op! Ook ben ik trots op het werk dat we met de zone Docentprofessionalisering doen. Ook dit doen we voor en met de praktijk samen, en dit werkt! Na jaren gewerkt te hebben als universitair hoofddocent ben ik inmiddels, sinds 1 januari 2021, benoemd als hoogleraar.

Tips voor jonge en ambiërende onderzoekers

Reflecterend op mijn reis wil ik tot slot een aantal tips delen voor (jonge) onderzoekers:

• Vind een mentor in je vakgebied waarmee je een goede klik hebt. Deze mentor kan je voorstellen aan de juiste mensen, je netwerk vergroten en concrete tips geven m.b.t. hoe je verder kunt komen op je vakgebied;
• Netwerken is cruciaal en internationale ervaring is ook belangrijk. Probeer beurzen aan te vragen (bv. Fulbright, Erasmus, Spencer), neem deel aan internationale projecten, ga naar (internationale) conferenties en ga daar ook vooral naar de recepties en borrels;
• Publiceren in wetenschappelijke journals is belangrijk, maar werken aan je naamsbekendheid is ook van belang. Publiceer daarom ook af en toe in vakbladen, schrijf een boek(hoofdstuk) of redigeer een boek of journal special issue;
• Alleen een goede onderzoeker zijn, is niet voldoende voor een carrière in de wetenschap. Onderneem ook activiteiten waarmee je intern leiderschapsvaardigheden kunt oefenen en laten zien. Ga bijvoorbeeld in de examencommissie, opleidingscommissie, faculteitsraad of iets dergelijks. Zo zorg je ook dat je zichtbaar wordt binnen je eigen organisatie;
• Werk ook extern aan leiderschapsvaardigheden, review voor journals en conferenties, meld je aan voor het bestuur van internationale organisaties. Ik heb zelf bijvoorbeeld jaren in het bestuur gezeten van de International Congress for School Effectiveness and Improvement en ben zelfs president geweest van deze organisatie. Mijn netwerk is enorm gegroeid en ik heb flink kunnen oefenen met leiding geven.

Tot slot, netwerken, publiceren, leidinggeven etc. is allemaal belangrijk, maar het allerbelangrijkste is dat je passie hebt voor wat je doet! Voor mij draait dit om het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Wat is jouw passie?

Foto door Matt Duncan via Unsplash