Neem de regie terug over studiedata

Bert-Jan Klaren en Hanzehogeschool Groningen

De Hanzehogeschool Groningen heeft de meeste randvoorwaarden voor het inzetten van studiedata ingevuld. Een bijzondere uitdaging vormt het krijgen van de regie over de data die nu in handen is van externe partijen. Bert-Jan Klaren, teamlid van de zone Studiedata en projectmanager onderwijsinnovatie met ICT bij de Hanzehogeschool, neemt op ons verzoek de vijf aspecten van het volwassenheidsmodel onder de loep.

Mens & Cultuur

“Bij learning analytics wordt snel gedacht aan de meest extreme vorm, waarbij je op basis van drie online kliks voorspelt welke student het niet gaat redden. Ik ken geen enkele onderwijsinstelling die dat zo aanpakt. Dat kunnen en willen we ook helemaal niet. Liever zet ik in op het verbeteren van het onderwijs op basis van groepsgedrag. Maar als de stip op de horizon is getekend vanuit angst, dan wordt het heel moeilijk om dingen te operationaliseren. Wat ik probeer te doen, is met veel eenvoudiger dingen zaken op gang te krijgen. Zo hebben we onlangs een systeem ingevoerd voor aanwezigheidsregistratie met behulp van sensoren. Dat zorgde voor de nodige commotie. Docenten moesten aanwezigheid toch al bijhouden, het werd ze alleen makkelijker gemaakt, maar toch is er de angst dat ze door hun leidinggevende op de vingers worden gekeken. Het aardige van het systeem is dat opleidingen nu met één druk op de knop real time inzicht hebben in de hoeveelheid mensen in een zaal. Daarmee kun je lestijden gaan benchmarken: zitten er ‘s morgens meer studenten dan ‘s middags, of andersom? Moeten we wellicht het onderwijs op basis van de verkregen gegevens niet anders organiseren?”

Organisatie

“Binnen de Hanzehogeschool is nog niet voor iedereen duidelijk hoe we learning analytics kunnen positioneren ten opzichte van management- en stuurinformatie. Daarom heb ik veel aan de aansprekende voorbeelden uit de zone. Binnen het onderwijs wil men graag zien dat het werkt, waarom en hoe. De zone geeft ons hiervoor voorbeelden. Geïnspireerd door de VU gaan we curriculumanalyses uitvoeren voor opleidingen. Door het ontdekken van blokkades maken we het onderwijs studeerbaarder. Ook zijn we hevig gebiologeerd door process mining, zoals de OU dat uitvoert. We zijn op zoek naar een klein voorbeeldje om het proces op toe te passen dat snel tot inzicht en resultaat leidt.”

“We zien veel ‘datadruppeltjes’ ontstaan: op steeds meer plekken is men bezig met learning analytics. Dat komt de individuele docent ten goede, maar het wordt nog niet voor een groter geheel ingezet. Wat we nodig hebben, is een team rondom studiedata. Dat is de volgende prioriteit.”

Bert-Jan Klaren

Governance & Sturing

“Er komt een landelijke Code of Practice. Binnen mijn instelling kreeg ik de opdracht om een kader te ontwikkelen voor de ethische vraagstukken, maar ik haak liever aan bij de kennis die landelijk wordt vergaard. Op instellingsniveau betekent dat dat we nu vertragen, om op termijn te kunnen versnellen. We gaan niet proberen het wiel opnieuw uit te vinden. Ik ben blij dat we op landelijk niveau kennis en expertise bundelen op dit vlak.”

Strategie & Beleidsvorming

“Onze hogeschool zit ook in de zone Naar digitale (open) leermaterialen en we deden mee met het eStudybooks-project van SURF. Met de data uit deze projecten willen we inzicht krijgen in het leergedrag van studenten. Een recent succesje is dat digitale interactie met een docent sinds kort tot onderwijscontacttijd mag worden gerekend. Daarmee krijgt digitalisering in ons onderwijs de ruimte en is het niet langer alleen voor de intrinsiek gemotiveerden. Strategisch, maar ook tactisch en operationeel, zou het durven en mogen vertrouwen op studiedata nog meer kunnen worden verankerd, bijvoorbeeld met als doel om het onderwijs anders vorm te geven voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit.”

Informatietechnologie

“Onze data staan veelal opgeslagen bij externe partijen. Zij weten soms meer van ons dan wijzelf. In het kader van risicobeheersing vindt onze juridische afdeling dat nu nog prima, want een datalek zal bij ons niet zo snel optreden. Maar het betekent ook dat we steeds meer externe sturing krijgen. Dat wordt een groot probleem.”

“Als projectleider van eStudybooks voer ik besprekingen met diverse uitgevers. Als het over studiedata gaat, wil de toon van het gesprek nog wel eens veranderen. Op het moment is er sprake van een alles-of-niets-model: één partij heeft toegang tot de data, de andere partij niet. Dat willen we anders organiseren. Ik zie best in dat een uitgever belang heeft om te weten welk materiaal het meest wordt gebruikt, maar hij hoeft niet precies te weten om welke studenten het gaat. Voor een instelling is die behoefte of zelfs noodzaak veel groter, omdat we de data moeten kunnen relateren aan het onderwijs. Nu krijgen we vaak alleen geanonimiseerde datasets uit uitgeversplatformen, waar we net te weinig mee kunnen.”

“Het onderwijs moet de regie pakken en een plek in de keten innemen die het tot voor kort niet had, om te zorgen dat het toegang krijgt tot de data waaraan behoefte bestaat. Het is waar dat we vroeger ook niet wisten hoe de leermaterialen werden gebruikt, maar tegenwoordig weet een aantal anderen het wèl. Als publieke instelling heb je een taak die je moet kunnen vervullen. We kunnen onderwijsverbeteringen inmiddels niet meer realiseren zonder ook data te gebruiken. We zijn zo ver gekomen als we konden. Wil je beter, dan moet je studiedata inzetten.”

Van 24 mei tot en met 8 juli publiceren we wekelijks verhalen uit de praktijk over het gebruik van studiedata. Zeven leden van de zone Studiedata van hogescholen en universiteiten vertellen wat zij doen met studiedata. Ze geven inzicht in hoe hun instellingen studiedata benutten om het hoger onderwijs te verbeteren voor studenten en welke voordelen de instellingen hier van hebben.

De interviews zijn gebundeld in het magazine Praktijkverhalen Studiedata. Wil je nu al alle praktijkverhalen lezen? Download het magazine dan hier!

Tekst: Marjolein van Trigt