Het hoger onderwijs zet in op samenwerking op open en digitale leermaterialen

Vandaag publiceren Universiteiten van Nederland, de Vereniging Hogescholen en SURF de Verklaring Nationale Aanpak Digitale en Open Leermaterialen. In deze Verklaring spreken de Nederlandse hoger onderwijsinstellingen af dat zij gezamenlijk gaan werken aan het maken, delen, hergebruiken en inkopen van leermaterialen.

Open leermaterialen zijn leermaterialen die vrij toegankelijk zijn voor studenten en docenten. Met de Verklaring spreken hogescholen, universiteiten en SURF af dat leermaterialen die met publiek geld tot stand zijn gekomen vrij en publiek toegankelijk zullen zijn en blijven. Docenten krijgen erkenning voor hun rol als onderwijsontwikkelaar en maken gebruik van elkaars materialen en expertise. Zo wordt de kwaiteit van de materialen en het onderwijs verbeterd. Studenten krijgen eenvoudiger, breder en kosteloos toegang tot kwalitatief goede leermaterialen. Zo dragen open leermaterialen bij aan de kwaliteit, de toegankelijkheid en de doelmatigheid van het onderwijs.

De Verklaring sluit ook nauw aan bij de zorgen over publieken waarden die in het geding kunnen komen door de toenemende invloed van de grote techbedrijven. De ondertekening van de Verklaring laat zien dat de instellingen in het hoger onderwijs de regie willen nemen op de snelle ontwikkelingen op het gebied van open en digitale leermaterialen.

De samenwerking tussen de instellingen ziet er als volgt uit: allereerst is er aandacht voor een betere coördinatie op de verdere ontwikkeling van open leermaterialen en de ontwikkeling van een infrastructuur om die te kunnen delen. Ten tweede wordt gewerkt aan de samenwerking tussen onderwijsinstellingen in het maken van afspraken met commerciële aanbieders van leermaterialen over eigenaarschap van data en privacy-aspecten. Doel is dat de instellingen regie houden en zo de onafhankelijkheid en veiligheid van het hoger onderwijs beter kunnen waarborgen.

Het opstellen van de Verklaring gebeurde op basis van het ontwerp van voormalig onderwijsbestuurder Huib de Jong. “Deze Verklaring markeert een bijzonder moment,” aldus Huib. “Het verkrijgen van publieke regie op leermaterialen is, voor de waarborging van kwaliteit, onafhankelijkheid en veiligheid van het hoger onderwijs, belangrijker dan ooit. Het gaat om de bescherming van de traditionele publieke waarden in een tijd van ingrijpende maatschappelijke veranderingen.”

De Verklaring is het resultaat van een initiatief van de Koerszone. In november 2019 sprak de zone van bestuurders de ambitie uit om bij te dragen aan de totstandkoming van een model voor digitale leermaterialen waarbij de instellingen het iniatief en coördinatie in handen hebben. Dit moet leiden tot een efficiënter en toegankelijker systeem. De Koerszone zocht naar een manier om hieraan bij te dragen, en na een rapport met inzicht in de huidige stand van zaken op het gebied van leermaterialen en een visiestuk van de zone Naar digitiale (open) leermaterialen, zette de Koerszone de volgende stap.

“We wilden als bestuurders van de Koerszone een thema oppakken dat vanuit bestuurlijk perspectief om regie vroeg. We wisten meteen dat we ons hiervoor wilden inzetten omdat de publieke waarden van het onderwijs hier in het geding zijn,” aldus Theo Bastiaens, rector magnificus van de Open Universiteit en co-aanvoerder van het Koersteam, samen met Elisabeth Minnemann (Haagse Hogeschool). “Zo langzamerhand moet het duizend-bloemen-bloeien-principe plaatsmaken voor een kansrijkere, duurzame inbedding.”

Wil je weten hoe instellingen deze samenwerking zullen aanpakken? Download dan de Nationale Aanpak Digitale en Open Leermaterialen hier.