Webinars over praktijkvaardigheden en digitaal onderwijs: vier lessons learned

Het digitaal (aan)leren van praktijkvaardigheden in het hoger onderwijs, hoe doe je dat? Tussen september en december organiseerde de werkgroep Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden in samenwerking met de Vraagbaak Online Onderwijs een webinarreeks – vier webinars met daarin uitgelicht projecten uit de stimuleringsregeling Open en online onderwijs. Welke lessen leerden we uit deze webinars over digitaal praktijkvaardighedenonderwijs? In dit artikel lichten we ze voor je uit, én koppelen we de voorbeelden aan algemeen onderzoek over vaardigheidsleerprocessen. 

1. Vaardighedenonderwijs, leerprocessen en Maslow

Vaardigheden zijn onmisbaar voor elk beroep en dus een belangrijk onderdeel van alle opleidingen, maar het palet aan vaardigheden is enorm. Wat er nodig is om de leerprocessen om de verschillende vaardigheden te leren te ondersteunen, loopt ver uiteen.

In zijn algemeenheid volgt het leerproces van vaardigheden het model van Maslow: De student mist kennis en weet dit niet (onbewust onbekwaam). Vervolgens oriënteert de student zich op de kennis om de missende kennis te vergaren (bewust onbekwaam). Hierna beschikt de student over de kennis maar de uitvoering van de vaardigheid kost nog moeite (bewust bekwaam). Het proces eindigt wanneer de student de vaardigheid heeft geautomatiseerd en deze kan uitvoeren zonder erover na te denken (onbewust bekwaam).

2. Docentondersteuning

Welke ondersteuning kun je als docent in dit leerproces bieden? Ook dat kwam aan bod tijdens het webinar, met onder andere de volgende tips: 

• Bied goede voorbeelden aan in de bewustwordingsfase, dat helpt de student om een goed beeld te krijgen van de vaardigheid.
• Zorg voor een veilige oefenomgeving waar je zoveel mogelijk kan oefenen.
• Geef, gekoppeld aan het oefenen, feedback zodat de student steeds beter wordt in de vaardigheid.
• Zorg dat de student de vaardigheid kan toepassen in verschillende authentieke contexten. Hiervoor is een echte werkcontext natuurlijk het meest geschikt.

3. Leercontexten

Praktijkvaardigheden kunnen (aan)geleerd worden in drie verschillende contexten: Online leren, Contactonderwijs ofwel fysiek lesgeven, en Leren op de werkplek doormiddel van practica of het uitvoeren van fysieke projecten. Hoewel het mogelijk is om één van de contexten te kiezen is het beter om te zoeken naar de juiste mengeling van de drie contexten.

De werkgroep DOIP onderzoekt welke rol digitale context, zoals het gebruik van VR content in contactonderwijs of digitale ondersteuning bij leren op de werkplek, het beste kan innemen in deze mengeling, en stimuleert het ontwikkelen van de juiste combinatie(s) per opleiding zodat het leerproces wordt geoptimaliseerd.

4. Digitale context

In de vier webinars worden verschillende combinaties voor verschillende vaardigheden toegelicht. In het volgende diagram zijn de voorbeelden uit de webinars gepositioneerd op de verschillende contexten:

Figuur 1 HAN (met toegevoegde voorbeelden), adviesrapport HAN Deeltijd 2014

In onze webinars kun je meer leren over de technologieën die gebruikt zijn om al deze vaardigheidsleerprocessen te ondersteunen; van VR om te leren presenteren, tot een volledig leerplatform ontwikkeld in de digitale leeromgeving van de Open Universiteit (OU) en een Teams omgeving om werkplekleren te begeleiden. Daarnaast werden er voor het veldwerk een app ontwikkeld door studenten en de Hogeschool Utrecht (HU) ontwikkelde de stage app.

Webinars terugkijken

Wil je meer informatie over de webinars of deze terugkijken? Lees dan de verslagen op de Vraagbaak Online Onderwijs:

• 03-09-21 Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden met VR
• 20-09-21 Online leren en begeleiden bij stages
• 08-10-21 Online vaardigheden aanleren in een virtuele werkplaats
• 10-12-21 Online vaardigheden aanleren tijdens het veldwerk

Werkgroep Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden

Er wordt volop geëxperimenteerd met het vormgeven van gemengde omgevingen die leerprocessen bij het leren van vaardigheden ondersteunen. Er is echter ook nog maar weinig evidence over wat nu echt werkt als je digitaal onderwijs in vaardigheden wil vormgeven.

De werkgroep wil een bijdrage leveren aan goed digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden. Dat doen we door:

• goede voorbeelden en instrumenten op te leveren die docenten kunnen helpen onderwijs te ontwikkelen;
• te stimuleren dat er meer evidence komt en dit op een toegankelijke manier te verspreiden;
• samenwerking en kennisdeling op dit gebied te stimuleren.

Meer weten?

Wil je meer weten over de werkgroep Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden? Ga naar de pagina van de werkgroep en lees hun plannen of neem contact met de projectleider(s) op.