Flexibilisering van het onderwijs

Ga direct naar

Plan van aanpak

Vier studentroutes voor flexibel hoger onderwijs

Deze zone werkt aan flexibilisering van het onderwijs in tijd, tempo, plaats en programma. Dit gebeurt aan de hand van vier studentroutes:

“Eigen tempo” waarbij de student bij een instelling een opleiding op eigen tempo (versnellen of vertragen) volgt
“Buiten de gebaande paden” waarbij de student buiten de eigen opleiding, faculteit of instelling kan studeren
“MijnDiploma” waarbij de student zelf de inhoud van de opleiding bepaalt
“Modulair studeren” waarbij de student zich inschrijft voor modules van een opleiding en niet voor een volledige opleiding

Aan de zone nemen momenteel 18 instellingen deel met uiteenlopende visies en projecten op het gebied van flexibilisering. Om het complexe multidisciplinaire vraagstuk behapbaar te houden, is er het afgelopen jaar gewerkt met vier studentroutes als conceptuele weergave van flexibilisering. In 2020 zullen concrete projecten vanuit deze studentroutes opgezet worden.

Op 2 december 2019 heeft het Ministerie van OCW de nieuwe Strategische Agenda Hoger Onderwijs gepubliceerd. Flexibilisering wordt daarin als een van de vier ambities genoemd, om goed en snel te kunnen inspelen op de (onderwijs)vraag van verschillende groepen studenten, waaronder (werkende) volwassenen. Dit sluit heel goed aan bij de ambities van de Versnellingszone en biedt zo een goed vertrekpunt voor onze verdere activiteiten.

Relevante bestanden

PVA-2020-Flexibilisering-NL.pdf Zone_Flexibilisering_Flyer.pdf Plan_van_aanpak_Flexibilisering_NL.pdf

Het plan

Doelen 2020

Vier flexibele studentroutes

Doelen 2020:

In 2020 maken de instellingsoverstijgende werkgroepen een goede start en leveren zij elk een eerste tussenproduct op.
Voor de werkgroep Technologie en Organiseren ist dit eerste tussenproduct een track op de challenge day in maart 2020 waarbij wij aanbieders van Student Informatie Systemen (SISen) uitdagen om versnellen en vertragen administratief mogelijk te maken binnen het SIS.
In 2020 wordt de inventarisatie bestuurlijke vraagstukken microcredentials door AEF in samenwerking met OCW, VSNU, VH, DUO, SURF en de Flexibiliseringszone opgeleverd en aan de koepels ter besluitvorming voorgelegd.
In 2020 zullen ca. 6 strategieworkshops binnen instellingen worden georganiseerd (naar behoefte). Deze dienen ter ondersteuning bij het formuleren van doelen op het gebied van flexibilisering.
In januari 2020 organiseren wij een Futures thinking workshop (i.s.m. Hanzehogeschool Groningen) ter inspiratie.

Daarnaast werken in 2020 alle zoneleden aan flexibiliseringsprojecten binnen de eigen instelling en worden hiervoor concrete doelen gesteld. Enkele voorbeelden zullen hieronder genoemd worden. Daarnaast zijn de studentroutes terug te vinden in de plannen van aanpak van de zone instellingen.

Studentroute 1: Eigen tempo

Bij de Hogeschool van Amsterdam wordt onderzocht op welke manier studenten meer ruimte krijgen in eigen tempo te studeren.
Hogeschool Leiden start in 2020 met het instellingsbrede project ‘Basisregistratie Onderwijs met ACO’. Dit project richt zich op het logistiek ondersteunen van flexibilisering, met name op het gebied van studenten die in eigen tempo willen studeren.
Windesheim start in 2020 een interne pilot met een dynamische vorm van het Bindend StudieAdvies, gericht op het beperken van uitval door meer mogelijkheden te bieden in eigen tempo de norm te halen.

Studentroute 2: Buiten de gebaande paden

Binnen de alliantie TU/e, UU en WUR start in 2020 de pilot studentmobiliteit. De pilot bestaat enerzijds uit het ontwikkelen van een infrastructuur die het eenvoudig en veilig uitwisselen van studentgegevens mogelijk maakt, en anderzijds uit het herontwerp van onderwijs dat geschikt gemaakt moet worden voor multi-locatie leren.

Studentroute 3: MijnDiploma

Codarts werkt binnen RASL samen met de Willem de Kooning Academie en Erasmus University College aan een gezamenlijk onderwijsprogramma. RASL richt zich op grensverleggend onderwijs en onderzoek op de grens van kunst en wetenschap, onder meer via de RASL-minor. In 2020 zal de voorbereiding voor een nieuwe RASL-master in gang worden gezet. Net als binnen studentroute MijnDiploma is het idee dat studenten uitgedaagd worden om vraagstukken waar zij zelf mee worstelen op interdisciplinaire wijze te adresseren.
Binnen de alliantie TU/e, UU, UMCU en WUR wordt in 2020 verder uitgedacht hoe een ‘vrije’ master te ontwikkelen. Het gaat hierbij om een opleiding zonder inhoudelijke eindtermen, maar wel met duidelijke eindtermen voor academische skills, gebaseerd op o.a. challenge based onderwijs. Er wordt verkend of het mogelijk is een MijnDiploma-achtige masteropleiding geaccrediteerd te krijgen. Daarnaast verkennen een aantal hbo-zoneleden of deze studentroute ook mogelijk is binnen het hbo en wat daarvoor nodig is.

Studentroute 4: Modulair studeren

Avans houdt zich bezig binnen hun Academie voor de Deeltijd (AVD) met het digitaal ondersteunen van flexibel onderwijs. BOOST IT levert een online omgeving waarin studenten hun eigen leerpad kiezen. Het systeem helpt studenten om de juiste modules te ‘stapelen’ om zo een diploma te kunnen behalen.
Bij de Haagse Hogeschool is een leerplatform gestart, waar modulair geleerd kan worden, passend bij de leerbehoefte van duizenden Leven Lang Ontwikkelen studenten. De LLO trajecten zullen o.a. opleidingsvorm vrij, innovatief, schaalbaar en persoonlijk zijn.
De Universiteit Utrecht gaat binnen haar programma Life Long Learning werken aan kwaliteitszorg, het ontwikkelen van kaders en pilots opzetten met microcredentials op modules en kleinere eenheden van onderwijs voor professionals.
Aan Wageningen University & Research wordt actief ingezet op het ontsluiten van onderwijseenheden uit geaccrediteerde programma’s om aan te bieden aan professionals als modules.

Werkwijze

Instellingen commiteren zich aan flexibele studentroute

Binnen de Versnellingszone komen we in 2020 zes keer plenair bijeen. Hier is ruimte voor uitwisseling en intervisie. De zoneleden geven input voor de verschillende gesprekstafels waaraan we op landelijk niveau vanuit het kernteam betrokken zijn. Deze input kan zowel tijdens de plenaire bijeenkomsten als bij de werkgroepen of aparte themabijeenkomsten verzameld worden, bijvoorbeeld in een aparte bijeenkomst over visievorming op microcredentials.

Alle deelnemende instellingen zijn tenminste bij één werkgroep betrokken en hebben zich gecommitteerd aan projecten/pilots op minimaal één van de vier studentroutes (zoals terug te vinden is in de plannen van aanpak van de instellingen).

De werkwijze van deze zone is agile, waarbij geen vastomlijnd programmaplan tot 2023 is geschreven, maar waar continue de koers wordt bewaakt.

Doelen 2023

Stelselwijzigingen en projecten binnen en tussen instellingen

Voor de lange termijn beogen we met deze versnellingszone doelen op drie verschillende niveaus te realiseren.

Output projecten binnen en tussen instellingen:

Er bestaat een veelheid aan actuele flexibele en persoonlijke onderwijspraktijken bij de deelnemende instellingen en daarbuiten.
Er bestaat een werkende infrastructuur die het mogelijk maakt voor studenten om zich zonder administratieve drempels in te schrijven bij een vak aan een andere instelling. Output instellingsoverstijgende werkgroepen:
Er komen best practices/tools beschikbaar over didactische vraagstukken die bij flexibilisering een rol spelen.
Er komen handvatten voor het opstellen van een Onderwijs- en Examenregeling (OER).
Er komen voorstellen/een whitepaper over hoe omgegaan moet worden met kwaliteitsvraagstukken van flexibel onderwijs, zoals de definitie van studentsucces, accreditatie en erkenning van kleine onderwijsmodules en wettelijke kaders.
Er worden best practices verzameld en evt tools ontwikkeld hoe binnen instellingen om te gaan met de administratieve organisatie van flexibilisering en de rol van technologie

Veranderingen in het stelsel:

Op politiek- en bestuurlijk niveau wordt op basis van de ervaringen uit de experimenten en living labs een gesprek gevoerd over de benodigde stappen om flexibilisering op nog grotere schaal mogelijk te maken. Mogelijkerwijs zijn microcredentials ingevoerd in het stelsel.

Resultaten 2019

Terugblik

In de eerste helft van 2019 is de zone gestart met werkgroepen die gefocust waren op de vier studentroutes. Er is hierbij gekeken naar de kaders van het huidige systeem en naar mogelijke samenwerkingsverbanden, ten behoeve van projecten op gebied van de studentroutes. De studentroutes zijn hierbij verder uitgewerkt, o.a. ook tijdens de sessie met studenten . Daarnaast kwam een werkgroep tot een concept-blauwdruk voor route 4 (modulair studeren) en is er een strategieworkshop ten behoeve van individuele instellingen ontwikkeld.

De producten van deze werkgroepen hebben ons verder gebracht in het gedachteproces rondom flexibilisering en het concretiseren van de thematiek. Vanaf september zijn de oude werkgroepen afgesloten en zijn nieuwe werkgroepen ingericht met focus op vier (studentrouteoverstijgende) thematische werkgebieden:

onderwijskundige vraagstukken,
kwaliteitsvraagstukken,
technologie en organiseren en
interne regelgeving en OER (Onderwijs- en Examenreglement).

Naast deze werkgroepen zijn er ook verschillende projecten gestart op basis van de vier studentroutes. Deze projecten zijn uitgeschreven binnen de plannen van aanpak van de deelnemende instellingen (zie bijlagen). Vlak voor het einde van het jaar is een financieringsaanvraag ingediend bij de stuurgroep voor een project waarbij de infrastructurele, didactische en organisatorische kant van studentmobiliteit over de grenzen van instellingen heen wordt ingericht bij (in eerste instantie) drie universiteiten.

Door het jaar heen is er door het kernteam van de zone gesproken op verschillende conferenties, met het doel om mensen te inspireren en tot flexibilisering aan te zetten: de HOlink (DUO en Studielink), de Onderwijsdagen (SURF), de conferentie Leven Lang Ontwikkelen (SER), het VH-jaarcongres, de conferentie Next steps in higher education (Sbo) en de conferentie Strategies Beyond Borders Conference (Hochschulforum Digitalisierung).

Daarnaast is contact geweest met verschillende netwerken binnen het (internationale) hoger onderwijslandschap. Het gaat hier om netwerken zoals het Registratie Instellingen en Opleidingen (RIO), de Hoger Onderwijs Sector Architectuur (HOSA), het Ketenregie-overleg, de special interest group (SIG) Onderwijslogistiek, Goed Georganiseerde School (HL, HvA, HR) en Europass (EC/DUO). Verder hebben gesprekken plaatsgevonden tussen de zone, OCW, DUO, studentenbonden en de koepels (VH en VSNU). Een voorbeeld waarin de zone de krachten bundelt met OCW, DUO en de koepels is de analyse & verkenning die gezamenlijk is uitgezet om de bestuurlijke vraagstukken omtrent microcredentials in kaart te brengen. Adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF) gaat in het eerste half jaar van 2020 met deze opdracht aan de slag. Het doel is om de bestuurlijke vraagstukken te vertalen naar een inzichtelijk eindproduct dat richting geeft aan besluitvorming, bijvoorbeeld in de vorm van scenario’s.

Hiermee hebben wij invulling gegeven aan onze doelstellingen voor 2019, zoals het opbouwen van een actief netwerk en het houden van een constructieve dialoog voor uitbreiding van de experimenteerruimte.

Relevante bestanden

PVA-2020-Flexibilisering-NL.pdf Zone_Flexibilisering_Flyer.pdf Plan_van_aanpak_Flexibilisering_NL.pdf

Video

Aanvoerders

Ulrike Wild & Paul den Hertog

“De samenleving flexibiliseert, we leiden op voor beroepen die nog niet bestaan. Dat is lastig als je een studie moet kiezen waarmee je jezelf voor vier jaar ‘klemzet’. Studenten willen kunnen bijsturen. Met flexibilisering, het kunnen kiezen welke vakken je volgt, wanneer, op welke plaats en in welk tempo, maken we dat mogelijk. Omdat de term ‘flexibilisering’ tot spraakverwarring leidt, hebben we vier prototype studentroutes beschreven. Iedere instelling of een verband van instellingen kan ze gebruiken als een kapstok, om met kleine experimenten meer flexibilisering te realiseren. Zo proberen we wat te wrikken en het huidige systeem ter discussie te stellen. Je moet dingen uitproberen om te zien wat zin heeft en wat niet werkt. Als bijvoorbeeld blijkt dat iedereen in drie jaar wil studeren, hoeven we niet moeilijk te doen om het studietempo te flexibiliseren. Flexibilisering is geen complete verandering, maar een uitbreiding.

We zijn onder meer in gesprek met het Ministerie van OCW. Iedere instelling uit de Versnellingszone ontwikkelt ook lokale plannen, waarbij ze zich op hoofdlijnen committeren aan één van de studentroutes. Er komt een strategieworkshop om met bestuurders en directeuren te kunnen spreken over flexibilisering. Daarnaast werken we aan een toolkit voor het ontwerpen en implementeren van flexibel onderwijs. Door onze krachten te bundelen, kunnen we beter laten zien hoe groot de behoefte is aan flexibilisering van het onderwijs.”