Flexibilisering van het onderwijs

Per september 2019 wil de zone commitment van deelnemende instellingen op tenminste één prototype student journey. Eind 2019 moeten de instellingen hiervoor een eigen plan van aanpak hebben. De zone wil een constructieve dialoog met alle stakeholders voor uitbreiding van experimenteerruimte. Ze gaat inspirerende ontwerpsessies organiseren, waarbij uiteraard ook met studenten en docenten wordt gesproken. Daarnaast inventariseert en beschrijft de zone beschikbare toolkits voor ontwerp van didactiek of logistiek. Ook wil de zone een actief netwerk opbouwen dat bijdraagt aan seminars en conferenties (met nadruk op het creëren van verbinding tussen HO-Link en De Onderwijsdagen). Verder zal de zone een visievormende paper schrijven die nut en noodzaak van de flexibele student journeys onderbouwt, richting geeft aan valide ontwerpcriteria en handvatten biedt voor organisatie.

Eigen tempo

De student studeert aan één instelling binnen één programma maar kan de opleiding in eigen tempo doorlopen (versnellen of vertragen). De student kan studie combineren met belangrijke andere activiteiten zoals bijvoorbeeld een baan, startup, bestuurstaken of mantelzorg.

Buiten de gebaande paden

In deze studentroute wordt de mobiliteit over opleidings- en instellingsgrenzen heen bevorderd, om de regie van de student op de wijze waarop hij zijn opleiding volgt te maximaliseren. De student kan een (substantieel) deel van zijn programma aan een andere opleiding, faculteit of instelling volgen zonder daarbij praktische drempels te ervaren. Mobiliteit tussen hbo en wo kan hier nadrukkelijk onderdeel van zijn.

MijnDiploma

MijnDiploma laat het idee van een vooraf vastgesteld opleidingsprogramma los. Niet het programma bepaalt de ontwikkeling van de student, maar de ontwikkeling van de student zelf bepaalt vorm en inhoud van het programma. De student stelt kortcyclisch zijn eigen programma samen aan de hand van de (professionele) ontwikkeling die hij doormaakt, onder begeleiding van de onderwijsinstelling.

Modulair studeren

De student schrijft zich in voor modules en niet voor een volledig programma. Deze modules kunnen ook onderdeel zijn van een regulier programma, waardoor het niveau geborgd is. Als een diploma gewenst is, kan dit stapelen bijvoorbeeld afgerond worden met een verbindende thesismodule, waaraan vooraf duidelijke eisen zijn gesteld.

Omdat de deelnemende instellingen in de zone in verschillende fases van ontwerpen en implementeren verkeren en tevens uiteenlopende ambities hebben, kiezen de aanvoerders van zone Flexibilisering voor een meervoudige veranderaanpak. Binnen het team wordt samengewerkt aan papers, tools en praktijken; ontwerpcriteria en -gereedschappen geven richting aan de experimenten. Tijd, tempo en inhoud van de projecten wordt bepaald door de instellingen en/of instellingsoverstijgende samenwerkingsverbanden.

Het versnellingsteam richt werkgroepen in waarin de komende vier jaar gewerkt wordt aan een gemeenschappelijke basis, waarop lokaal ontwikkeld kan worden. We bouwen hiermee voort op de reeds geboekte resultaten binnen de nu lopende experimenten. Voor het werken aan de experimenten zal samen met het Ministerie van OCW en de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) worden bekeken in hoeverre een kader voor verdergaande experimenten kan worden gecreëerd, mogelijk ook toegankelijk voor instellingen buiten de zone. Daar waar dat niet mogelijk blijkt zoekt het team met deze prototypes in ieder geval de grenzen van het huidige systeem op. Het versnellingsteam ondersteunt de instellingen en experimenten vanuit werkgroepen die zich richten op visievorming, toolkits, en frameworks die in publicaties worden uitgewerkt. Instellingen die nog niet helder hebben welke lijn zij willen volgen, kunnen zich oriënteren op een aanpak en hun visie aanscherpen.

Bij de realisatie van de student journeys verwachten we drempels tegen te komen; in de organisatie, logistieke processen, cultuur, bekostiging en wet- en regelgeving. Binnen een aantal instellingen zullen ook vraagstukken rondom harmonisatie van een onderwijscatalogus en inrichting van vakken een factor van belang zijn. Deels zijn dat vraagstukken die door instellingen al in SURF-verband worden opgepakt, maar het gesprek binnen de zone versnelt en vergroot de realisatiekracht. Bij het (door)ontwikkelen van de reeds bestaande toolkits zijn vooral praktische toepasbaarheid en multidisciplinaire insteek van belang. Het ligt in de lijn der verwachting dat de opgedane ervaringen uit de experimenten gedegen input zullen geven aan landelijke gesprekken over het stelsel en aan nieuwe frames die ruimte bieden aan toekomstscenario’s voor flexibel hoger onderwijs.

In een landschap van flexibel onderwijs is behoefte aan een infrastructuur waarmee het onderwijsaanbod toegankelijk gemaakt kan worden voor de student en resultaten inzichtelijk gemaakt kunnen worden voor de samenleving. De SURF-projecten die zich richten op een open onderwijscatalogus, een Edu-ID en edubadges zijn hiervoor van zeer groot belang.

Een continue dialoog en wederzijdse begripsvorming vanuit een waarderend perspectief is essentieel voor het kraken van deze harde noot. Flexibilisering is een taai vraagstuk dat alleen opgelost kan worden wanneer iedereen aan de tekentafel is uitgenodigd. Voldoende tijd en aandacht zijn daarmee wellicht de meest belangrijke ingrediënten, soms kost het wat meer tijd en energie om iedereen op één lijn te krijgen. Het is belangrijk dat we die tijd nemen. Last but not least, draait het om commitment en daadkracht en lef – in alle lagen binnen de instelling – bij het realiseren van flexibel onderwijs. Flexibiliseren moet je doen!