“De bewegingssensor dwingt tot het doen van uitspraken”

De integrale ICT-bewegingssensor is een instrument om te analyseren hoe het ervoor staat met de onderwijsinnovatie met ICT binnen de universiteit of hogeschool. Universiteit Twente en Avans Hogeschool probeerden hem uit. “Met de bewegingssensor maak je als het ware een haarscherpe foto en dat is zeer waardevol.”

Hoe staat het ervoor met onderwijsinnovatie met ICT binnen onze instelling? Zo’n brede vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Docent A is dan wel lekker bezig voor het green screen in de DIY-studio, maar docent B lijkt nog steeds moeite te hebben om zichzelf te unmuten in Teams. Waar zit dat nou in? En wat zegt het over de instelling als geheel?

De zone Faciliteren en professionaliseren van docenten bracht de belangrijkste factoren in kaart die een rol spelen bij onderwijsinnovatie met ICT. De zone kwam tot vier pijlers: Visie en beleid; Leiderschap; Professionalisering en ICT-Infrastructuur. De pijlers en bijbehorende indicatoren werden gebundeld in de integrale ICT-bewegingssensor, volgens de handleiding ‘een instrument om het denken en handelen over onderwijsinnovatie met ICT binnen de instelling in beweging te brengen’.

Waar bevindt de instelling zich op het gebied van onderwijsinnovatie?

De bewegingssensor bestaat uit een praatplaat, gesprekskaarten, reflectiekaarten en een handleiding. Voorafgaand aan een sessie met de bewegingssensor beantwoorden de deelnemers een aantal vragen. Bij de pijler Leiderschap hoort bijvoorbeeld de indicator ‘kartrekkers’: de mate waarin formele of informele leiders onderwijsinnovatie met ICT stimuleren. Vragen over deze indicator zijn onder meer: Wie fungeren als kartrekkers binnen de instelling? Waaruit blijkt dat? In hoeverre worden ze hierin gestimuleerd door hun leidinggevenden? Door de antwoorden van verschillende stakeholders te vergelijken en er in break-out-sessies over door te discussiëren, ontstaat een overzicht van waar de instelling zich op iedere pijler bevindt.

Waar sta je ten opzichte van je doel?

“De bewegingssensor is een nuttig instrument om de discussie op gang te brengen,” vindt Edwin Zeelenberg, ICTO-coach bij de Academie voor Deeltijd bij Avans Hogeschool. ‘Het maakt zichtbaar waar je staat ten opzichte van je doel. In onze sessie is er heel veel informatie van onbewust naar bewust gebracht.’

“Neem nou de pijler Visie en beleid,” vult zijn collega, ICTO-coach Yvette van den Bersselaar, aan. “Ik vind dat de visie van onze deeltijdacademie over onderwijsinnovatie nog niet helemaal goed op papier staat, maar ik wist eigenlijk niet of collega’s daar ook zo over denken. Door daar met elkaar expliciet over te praten, merk je dat het breder leeft. Waar willen wij staan over vijf jaar?”

Leve de verschillen

Juist de verschillen maken de inzet van de bewegingssensor nuttig. Bij de Universiteit Twente (UT), waar de bewegingssensor eveneens is uitgeprobeerd, ontdekten ze juist een verschil in inzicht over de pijler Visie en beleid – waar de ene deelnemer vond dat het beleid over onderwijsinnovatie goed is geregeld, vroeg de ander zich af of er überhaupt beleid ís. “We hebben onder meer geleerd dat we weliswaar veel ondersteuning bij onderwijsinnovatie met ICT aanbieden, maar dat docenten niet altijd een overzicht hebben van wat er beschikbaar is,” zegt Hans Oeloff, directeur HR bij de UT. ‘Het aanbod moet beter onder de aandacht worden gebracht.’

Emeritus hoogleraar werktuigbouwkunde André de Boer beaamt dat. Hij was aanwezig bij de online sessie van de UT, omdat hij door zijn voormalige werkgever is gevraagd om te inventariseren wat er nodig is aan nieuwe audiovisuele middelen. “We blijken over veel al te beschikken, maar veel docenten weten niet dat het er is,” zegt hij. “Soms zien ze iets moois in de collegezaal staan dat ze willen gebruiken, maar is er bijvoorbeeld geen handleiding beschikbaar. We moeten vooral investeren in een goed supportteam dat direct aanwezig is en ter plekke kan helpen.”

Actiepunten formuleren

Bij Avans wordt het professionaliseringsaanbod door docenten als versnipperd ervaren, vertelt HRD-adviseur Marlies Otten. “De bewegingssensor bevestigt wat we al weten, onder meer dat de ICT-basisvaardigheden van nog niet alle docenten op niveau zijn. Ik heb geen nieuwe dingen gehoord en dat is ook wel geruststellend. De mensen die bij de sessie aanwezig waren, spreek ik normaal ook wel, maar we spreken elkaar zelden met z’n allen. Daarin zit de meerwaarde van zo’n sessie.”

Naar aanleiding van de bewegingssensor heeft ze met collega’s een lijst met actiepunten gemaakt. Daarop staat bijvoorbeeld dat de ondersteuning dichter naar de werkplek moet worden gebracht, dat Avans nog meer moet inzetten op waardering van onderwijsinnovatie en dat er een goed overzicht nodig is van de ICT-infrastructuur: wat wordt waar gebruikt, waar zijn er dubbelingen, is het goed vindbaar voor docenten?

“We staan nu hier, maar nu begint het pas,” zegt Otten. Ze is blij dat het onderwerp belangrijk genoeg wordt gevonden binnen de organisatie om er een middag aan te besteden. “Interessant is of het gebruik van de bewegingssensor op gang blijft.”

Ruimte geven aan docenten en ICTO-coaches

Ook al gebeurt er al veel op alle pijlers van de bewegingssensor, op de vraag wat er nog mist, kijken de verschillende stakeholders toch vooral naar elkaar. Zo zegt Zeelenberg: “Bij veel onderdelen van de bewegingssensor is het belangrijk dat de directie in eerste instantie de richting aangeeft, het initiatief ondersteunt, of zorgt dat het integraal kan worden aangepakt.”

Sarah Wilton, lid van het College van Bestuur van Avans, vindt dat docenten en ICTO-coaches de ruimte mogen nemen. “Als bestuurders zijn we niet de experts op het gebied van onderwijsinnovatie met ICT; wij laten ons graag door hen inspireren. Begin maar! Er is budget, er is extra capaciteit, echt niet alles hoeft te slagen. Wellicht moeten wij daar helderder over zijn en dat nog meer stimuleren.”

Bewegingssensor periodiek herhalen

Om nog meer uit de bewegingssensor te halen, zou Jan-Laurens Lasonder, directeur IT-services bij de UT, het instrument graag breder inzetten, bijvoorbeeld binnen een faculteit, samen met docenten en studenten. Hij is vooral geïnteresseerd in het vergelijken van de uitkomsten. ‘Het gaat om de verschillen in perceptie. Wat wij als UT nog strakker kunnen doen, is acties ondernemen op de punten waarop we niet goed scoren.’

Een sessie met de bewegingssensor is waardevol, maar intensief, is de teneur. Het bespreken van de conclusies van een de groep voor je en daar vervolgens op voortborduren kost veel tijd. Met één middag ben je er niet, daarover zijn alle geïnterviewden het wel eens. “Met de bewegingssensor maak je een haarscherpe foto en dat is zeer waardevol,” zegt Wilton. “Het instrument dwingt mensen om zich uit te spreken. Als je doel is om beweging te creëren, zul je de bewegingssensor periodiek moeten herhalen, om te evalueren en nieuwe stappen te zetten.”

Dat laatste is cruciaal. De bewegingssensor brengt de actiepunten in focus, maar vervolgens is het zaak om als het ware van de foto een video te maken en met de organisatie in beweging te komen.

Wil je ook aan de slag met de bewegingssensor?

Lees hier meer over de Bewegingsensor of ga er direct mee aan de slag. Voor vragen kun je contact opnemen met docentprofessionalisering@versnellingsplan.nl.

Tekst: Marjolein van Trigt
Beeld: Bill Oxford via Unsplash